Unia Europejska
Fundacja
Leczenie Otyłości
Promocja Zdrowia
Żywy dawca nerki
Praca/Rozwój
Koronawirus infoInformacja dla Pacjenta dotycząca badania Tomografii Komputerowej
I. Opis badania
Tomografia komputerowa jest technologią, która wykorzystuje komputerowo przetworzone promieniowanie X,
aby utworzyć obraz warstw określonych części ciała. Pozwala to na uwidocznienie narządów wewnętrznych.
W medycynie tomografia komputerowa używana jest głównie do celów diagnostycznych, może tez służyć do celów terapeutycznych.
Wykonanie badania TK zazwyczaj wymaga dożylnego podania pacjentowi środka kontrastowego,
dlatego przed badaniem pacjent będzie miał założone wkłucie dożylne.
Podczas podawania kontrastu może wystąpić uczucie ciepła, parcia na pęcherz moczowy, metaliczny posmak w ustach.
Niektóre badania (TK jamy brzusznej, miednicy, wirtualna kolonoskopia) wymagają podania środka kontrastowego doustnie, doodbytniczo i/lub dopochwowo.
Badanie jest niebolesne i trwa zazwyczaj od 10 do 30 minut. W trakcie badania należy leżeć nieruchomo na stole aparatu.
W zależności od badanej okolicy ciała, w trakcie badania może istnieć konieczność wstrzymania oddechu na kilka
lub kilkanaście sekund (polecenie będzie słychać przez głośnik). Artefakty ruchowe (zakłócenia zewnętrzne) obniżają znacznie jakość badania.
Pacjent powinien pozostawać w otoczeniu medycznym przez 30 minut po wstrzyknięciu środka kontrastowego
75% środków kontrastowych ulega wydaleniu w ciągu 4 godzin po podaniu u pacjentów z prawidłową czynnością nerek.
II. Wskazania
Wskazania do badania TK są liczne, ponieważ jest to jedna z najlepszych i najszybszych metod służących
do obrazowania: głowy, zatok, klatki piersiowej, brzucha, miednicy małej.
Badanie jest wykonywane, gdy wcześniej wykonane badania dodatkowe nie pozwalają na postawienie diagnozy i służy do rozpoznania i oceny zaawansowania choroby, wykrycia stanów zagrożenia życia, zaplanowania leczenia oraz kontroli efektów zastosowanego leczenia. Może również służyć do wykonania biopsji.
III. Przeciwskazania
Nie ma bezwględnych przeciwskazań do wykonywania badań z promieniowaniem X oraz nie ma bezpiecznej dawki promieniowania i każda może prowadzić do pewnych skutków biologicznych.
Przeciwskazania względne do badań z wykorzystaniem promieniowania X:
- ciąża, promieniowanie X może być szkodliwe dla płodu.
Przeciwskazania bezwględne do podania jodowego środka kontrastowego:
- udokumentowana ciężka uogólniona reakcja alergiczna, włączając wstrząs anafilaktyczny i skurcz oskrzeli.
Przeciwskazania względne do podania jodowego środka kontrastowego:
- niewydolność nerek,
- nadczynność tarczycy,
- inne reakcje alergiczne na jodowy środek kontrastowy,
- guz nadnerczy,
- nużliwość mięśni (miastenia).
Przeciwskazania bezwzględne do badań ze względu na zastosowaną technologię:
- masa ciała przekraczająca maksymalny dopuszczalny udźwig aparatu.
Obecność przeciwskazań należy zaznaczyć na ankiecie oraz zgłosić lekarzowi!
IV. Przygotowanie do badania
W dniu poprzedzającym badanie należy wypić ok. 2 litrów wody - ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu.
W dniu badania należy zażyć regularnie przyjmowane leki oraz być na czczo - nie wolno spożywać posiłków 6 godzin przed badaniem (chorzy na cukrzycę powinni skonsultować się z lekarzem prowadzącym, jak przygotować się
do badania).
Przed badaniem należy zdjąć biżuterię, ubranie zawierające metalowe elementy, opróżnić kieszenie, może być konieczne usunięcie aparatu słuchowego oraz protez zębowych.
Przez cały dzień po badaniu należy wypić ok. 2 litry wody. Po badaniu posiłki można jeść normalnie.
Do badania miednicy małej należy dodatkowo się przygotować:
- dzień przed badaniem – jeść lekkie posiłki (ostatni o godz. 18.00), o 16.00 wypić preparat X-Prep lub Fortrans
(leki przeczyszczające), jako dawka jednorazowa ok. 3-4 l roztworu spożyty do godzin nocnych - wg. instrukcji
zawartych na ulotce. Stosowanie leków przeczyszczających ma doprowadzić do usunięcia z jelit resztek pokarmowych.
V. Powikłania
Badanie TK jest bezpieczną procedurą, jednak mogą wystąpić objawy niepożądane związane z:
- zastosowaniem promieniowania X, które może mieć niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Uszkodzenie DNA
w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju choroby nowotworowej (najczęściej raka płuca, raka piersi, raka
tarczycy, raka żołądka, białaczki). Jednak ryzyko rozwoju nowotworu spowodowane narażeniem na promieniowanie X
podczas badania jest znacznie niższe niż ryzyko rozwoju nowotworu w populacji. Dawka promieniowania podczas
badania jest zredukowana do najmniejszego poziomu, który zapewnia uzyskanie prawidłowych technicznie badań.
Odczyn miejscowy może obejmować zaczerwienienie skóry, złuszczanie skóry albo owrzodzenie,
- związane z dożylnym podaniem środka kontrastowego - występują w 1-3 % wykonanych badań i są to najczęściej
nudności, wymioty, pokrzywka, świąd skóry, zaczerwienienie twarzy, uczucie ciepła, ból głowy, ból brzucha,
zawroty głowy, omdlenia, niepokój, krwiak w miejscu wkłucia, wynaczynienie środka kontrastowego, obrzęk krtani,
skurcz oskrzeli, drgawki, zaburzenia czynności tarczycy, zaburzenia czynności nerek, obrzęk płuc, wstrząs, zatrzymanie
oddechu, zatrzymanie krążenia,
- związane z doustnym lub doodbytniczym podaniem środka kontrastowego: biegunka, zaostrzenie stanów zapalnych
jelita, nudności, wymioty, reakcje uczuleniowe, obrzęk płuc (po zachłyśnięciu się środkiem kontrastowym),
perforacja przewodu pokarmowego.
Przy każdym badaniu obecny jest lekarz, pielęgniaka oraz technik elektroradiologii.
VI. Inne dostępne metody diagnostyczne
- badanie RTG,
- badanie USG,
- badanie Rezonansu Magnetycznego,
- cyfrowa angiografia subtrakcyjna.
Przed wykonaniem badania TK należy dostarczyć:
- skierowanie na badanie,
- aktualny wynik badania kreatyniny w surowicy oraz eGFR (szacowany współczynnik przesączenia kłebuszkowego)
- pomiar eGFR jest ważny przez 3 miesiące u chorych ambulatoryjnych zgłaszających się na badania planowe
i 7 dni u chorych hospitalizowanych,
- wypełnioną ankietę (patrz załącznik) oraz podpisać zgodę na badanie (patrz załącznik).
Płyty CD/DVD z poprzednimi badaniami obrazowymi wraz z dokumentacją medyczną oraz historią pobytów w szpitalu powinna zostać dostarczona do pracowni radiologicznej w dniu badania.
Publikacja 21.05.2025r. Paulina Krawiec
Tomografia komputerowa jest technologią, która wykorzystuje komputerowo przetworzone promieniowanie X,
aby utworzyć obraz warstw określonych części ciała. Pozwala to na uwidocznienie narządów wewnętrznych.
W medycynie tomografia komputerowa używana jest głównie do celów diagnostycznych, może tez służyć do celów terapeutycznych.
Wykonanie badania TK zazwyczaj wymaga dożylnego podania pacjentowi środka kontrastowego,
dlatego przed badaniem pacjent będzie miał założone wkłucie dożylne.
Podczas podawania kontrastu może wystąpić uczucie ciepła, parcia na pęcherz moczowy, metaliczny posmak w ustach.
Niektóre badania (TK jamy brzusznej, miednicy, wirtualna kolonoskopia) wymagają podania środka kontrastowego doustnie, doodbytniczo i/lub dopochwowo.
Badanie jest niebolesne i trwa zazwyczaj od 10 do 30 minut. W trakcie badania należy leżeć nieruchomo na stole aparatu.
W zależności od badanej okolicy ciała, w trakcie badania może istnieć konieczność wstrzymania oddechu na kilka
lub kilkanaście sekund (polecenie będzie słychać przez głośnik). Artefakty ruchowe (zakłócenia zewnętrzne) obniżają znacznie jakość badania.
Pacjent powinien pozostawać w otoczeniu medycznym przez 30 minut po wstrzyknięciu środka kontrastowego
75% środków kontrastowych ulega wydaleniu w ciągu 4 godzin po podaniu u pacjentów z prawidłową czynnością nerek.
II. Wskazania
Wskazania do badania TK są liczne, ponieważ jest to jedna z najlepszych i najszybszych metod służących
do obrazowania: głowy, zatok, klatki piersiowej, brzucha, miednicy małej.
Badanie jest wykonywane, gdy wcześniej wykonane badania dodatkowe nie pozwalają na postawienie diagnozy i służy do rozpoznania i oceny zaawansowania choroby, wykrycia stanów zagrożenia życia, zaplanowania leczenia oraz kontroli efektów zastosowanego leczenia. Może również służyć do wykonania biopsji.
III. Przeciwskazania
Nie ma bezwględnych przeciwskazań do wykonywania badań z promieniowaniem X oraz nie ma bezpiecznej dawki promieniowania i każda może prowadzić do pewnych skutków biologicznych.
Przeciwskazania względne do badań z wykorzystaniem promieniowania X:
- ciąża, promieniowanie X może być szkodliwe dla płodu.
Przeciwskazania bezwględne do podania jodowego środka kontrastowego:
- udokumentowana ciężka uogólniona reakcja alergiczna, włączając wstrząs anafilaktyczny i skurcz oskrzeli.
Przeciwskazania względne do podania jodowego środka kontrastowego:
- niewydolność nerek,
- nadczynność tarczycy,
- inne reakcje alergiczne na jodowy środek kontrastowy,
- guz nadnerczy,
- nużliwość mięśni (miastenia).
Przeciwskazania bezwzględne do badań ze względu na zastosowaną technologię:
- masa ciała przekraczająca maksymalny dopuszczalny udźwig aparatu.
Obecność przeciwskazań należy zaznaczyć na ankiecie oraz zgłosić lekarzowi!
IV. Przygotowanie do badania
W dniu poprzedzającym badanie należy wypić ok. 2 litrów wody - ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu.
W dniu badania należy zażyć regularnie przyjmowane leki oraz być na czczo - nie wolno spożywać posiłków 6 godzin przed badaniem (chorzy na cukrzycę powinni skonsultować się z lekarzem prowadzącym, jak przygotować się
do badania).
Przed badaniem należy zdjąć biżuterię, ubranie zawierające metalowe elementy, opróżnić kieszenie, może być konieczne usunięcie aparatu słuchowego oraz protez zębowych.
Przez cały dzień po badaniu należy wypić ok. 2 litry wody. Po badaniu posiłki można jeść normalnie.
Do badania miednicy małej należy dodatkowo się przygotować:
- dzień przed badaniem – jeść lekkie posiłki (ostatni o godz. 18.00), o 16.00 wypić preparat X-Prep lub Fortrans
(leki przeczyszczające), jako dawka jednorazowa ok. 3-4 l roztworu spożyty do godzin nocnych - wg. instrukcji
zawartych na ulotce. Stosowanie leków przeczyszczających ma doprowadzić do usunięcia z jelit resztek pokarmowych.
V. Powikłania
Badanie TK jest bezpieczną procedurą, jednak mogą wystąpić objawy niepożądane związane z:
- zastosowaniem promieniowania X, które może mieć niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Uszkodzenie DNA
w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju choroby nowotworowej (najczęściej raka płuca, raka piersi, raka
tarczycy, raka żołądka, białaczki). Jednak ryzyko rozwoju nowotworu spowodowane narażeniem na promieniowanie X
podczas badania jest znacznie niższe niż ryzyko rozwoju nowotworu w populacji. Dawka promieniowania podczas
badania jest zredukowana do najmniejszego poziomu, który zapewnia uzyskanie prawidłowych technicznie badań.
Odczyn miejscowy może obejmować zaczerwienienie skóry, złuszczanie skóry albo owrzodzenie,
- związane z dożylnym podaniem środka kontrastowego - występują w 1-3 % wykonanych badań i są to najczęściej
nudności, wymioty, pokrzywka, świąd skóry, zaczerwienienie twarzy, uczucie ciepła, ból głowy, ból brzucha,
zawroty głowy, omdlenia, niepokój, krwiak w miejscu wkłucia, wynaczynienie środka kontrastowego, obrzęk krtani,
skurcz oskrzeli, drgawki, zaburzenia czynności tarczycy, zaburzenia czynności nerek, obrzęk płuc, wstrząs, zatrzymanie
oddechu, zatrzymanie krążenia,
- związane z doustnym lub doodbytniczym podaniem środka kontrastowego: biegunka, zaostrzenie stanów zapalnych
jelita, nudności, wymioty, reakcje uczuleniowe, obrzęk płuc (po zachłyśnięciu się środkiem kontrastowym),
perforacja przewodu pokarmowego.
Przy każdym badaniu obecny jest lekarz, pielęgniaka oraz technik elektroradiologii.
VI. Inne dostępne metody diagnostyczne
- badanie RTG,
- badanie USG,
- badanie Rezonansu Magnetycznego,
- cyfrowa angiografia subtrakcyjna.
Przed wykonaniem badania TK należy dostarczyć:
- skierowanie na badanie,
- aktualny wynik badania kreatyniny w surowicy oraz eGFR (szacowany współczynnik przesączenia kłebuszkowego)
- pomiar eGFR jest ważny przez 3 miesiące u chorych ambulatoryjnych zgłaszających się na badania planowe
i 7 dni u chorych hospitalizowanych,
- wypełnioną ankietę (patrz załącznik) oraz podpisać zgodę na badanie (patrz załącznik).
Płyty CD/DVD z poprzednimi badaniami obrazowymi wraz z dokumentacją medyczną oraz historią pobytów w szpitalu powinna zostać dostarczona do pracowni radiologicznej w dniu badania.
Publikacja 21.05.2025r. Paulina Krawiec
